มนุษย์ใฝ่ฝันที่จะบินมาตั้งแต่เริ่มเดินได้แล้ว ประวัติศาสตร์เต็มไปด้วยตำนานและนิทานที่เล่าถึงความพยายามของมนุษย์ในการบิน หนึ่งในนั้นคือเรื่องของอิคารุส ผู้ที่บินเข้าใกล้ดวงอาทิตย์มากเกินไป จนทำให้ขี้ผึ้งที่ติดปีกของเขาละลายและเขาตกลงสู่ทะเลและเสียชีวิต
แม้ความพยายามในการบินของมนุษย์ในอดีตจะดูเหมือนเป็นเพียงตำนาน แต่ความสำเร็จครั้งแรกในการสร้างเครื่องมือเพื่อการบินเกิดขึ้นในจีนเมื่อประมาณ 500 ปีก่อนคริสตกาล โดยการปล่อยว่าว แต่การบินโดยมนุษย์คนแรกที่ประสบความสำเร็จเกิดขึ้นในปี ค.ศ. 875 โดยมุสลิมชื่อ อับบาส อิบนุ ฟิรนาส ที่เมืองกูร์ตูบา อัล-อันดาลุส (กอร์โดบา ประเทศสเปน)
ชีวิตและความสำเร็จของอับบาส อิบน์ เฟิร์นาส
อับบาส อิบนุ ฟิรนาส เกิดที่เมืองอิซน์-แรนด์ ออนดา อัล-อันดาลุส (ปัจจุบันคือเมืองรอนดา ประเทศสเปน) แต่เขาอาศัยอยู่ในเอมิเรตแห่งกอร์โดบา ซึ่งเป็นศูนย์กลางแห่งการเรียนรู้ที่สำคัญของโลกมุสลิมในยุคนั้น
อิบนุ ฟิรนาสเป็นนักปราชญ์ที่มีความรู้รอบด้าน เขาเป็นทั้งนักประดิษฐ์ วิศวกร นักบิน แพทย์ กวีภาษาอาหรับ และนักดนตรีชาวอันดาลุส
เรื่องราวเล่าว่า อิบนุ ฟิรนาสได้รับแรงบันดาลใจจากอาร์เมน เฟอร์มาน ในปี ค.ศ. 852 ซึ่งเป็นบุคคลที่หาทางทำการบินด้วยการสร้างชุดที่ทำจากผ้าไหมและไม้ เขาปีนขึ้นไปบนยอดหอคอยของมัสยิดใหญ่ในกอร์โดบาและกระโดดลงมา แม้ว่าเขาจะไม่ได้บินแต่เครื่องมือของเขาสามารถชะลอการตกได้เล็กน้อย ทำให้เขาได้รับบาดเจ็บเพียงเล็กน้อย นี่อาจเป็นการกระโดดร่มครั้งแรกของโลก
อิบนุ ฟิรนาสได้เห็นเหตุการณ์นั้นและประทับใจ แม้ความพยายามของอาร์เมน เฟอร์มานจะไม่ใช่วิทยาศาสตร์เต็มรูปแบบ แต่แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการบินนั้นต้องการการศึกษาเพิ่มเติม สิ่งนี้ทำให้อิบนุ ฟิรนาสเข้าสู่การศึกษาด้านการบิน
ความสำเร็จในการบินของอิบนุ ฟิรนาส
ในปี ค.ศ. 875 ซึ่งประมาณ 23 ปีหลังจากการทดลองของอาร์เมน เฟอร์มาน อิบนุ ฟิรนาสในวัย 70 ปี ได้สร้างเครื่องบินของตัวเองขึ้นหลังจากใช้เวลาศึกษาเกี่ยวกับธรรมชาติของการบิน เขาสร้างปีกจากผ้าไหมและไม้ พร้อมติดขนจริงเข้าไป เมื่อกระโดดลงจากหน้าผาที่เขาจาบาล อัล-อารูส เขาสามารถร่อนอยู่ในอากาศได้เป็นเวลานาน ผู้เห็นเหตุการณ์หลายคนกล่าวว่าเขาร่อนได้นานถึง 10 นาที
อย่างไรก็ตาม เมื่อเขาเริ่มลงสู่พื้นดิน เขาพบปัญหาในการออกแบบเครื่องบินของเขา เขาได้ศึกษาเรื่องการขึ้นบินอย่างละเอียด แต่กลับละเลยการออกแบบวิธีลงจอด ด้วยเหตุนี้ เขาลงจอดด้วยความเร็วสูงและได้รับบาดเจ็บหนัก
หลังจากเหตุการณ์นี้ อิบนุ ฟิรนาสมีชีวิตอยู่อีก 12 ปี และในช่วงเวลานี้เขาได้ทบทวนข้อผิดพลาดของเขา เขาตระหนักว่าการออกแบบของเขาขาดหาง ซึ่งเป็นส่วนสำคัญที่ช่วยให้สัตว์ปีกชะลอความเร็วและลงจอดอย่างปลอดภัย
แม้ว่าอิบนุ ฟิรนาสจะไม่ได้พยายามบินอีกครั้งในชีวิตของเขา แต่ความสำเร็จครั้งนี้ได้กลายเป็นรากฐานที่สำคัญในการศึกษาด้านการบิน และอีกหลายศตวรรษต่อมาผู้คนจึงได้พัฒนาแนวคิดนี้ต่อไป เช่น อาห์เม็ด เชเลบี นักบินชาวเติร์กที่บินข้ามช่องแคบบอสพอรัสในปี 1630 และพี่น้องมงต์กอลฟิเย่ร์ที่ปล่อยบอลลูนอากาศร้อนในปี 1783 จนกระทั่งในปี 1853 เซอร์จอร์จ เคย์ลีย์ สร้างเครื่องร่อนที่ทันสมัยขึ้นจากทฤษฎีอากาศพลศาสตร์ นับเป็นเวลากว่า 1,000 ปีหลังจากความพยายามครั้งแรกของอิบน์ เฟิร์นาส
ผลงานอื่น ๆ ของอิบนุ ฟิรนาส
อิบนุ ฟิรนาสไม่เพียงแค่มีชื่อเสียงจากการพยายามบินเท่านั้น แต่เขายังมีผลงานในด้านอื่น ๆ อีกมากมาย เขาเป็นนักดาราศาสตร์ที่สร้างระบบจักรวาลจำลองที่มีดาวเคราะห์หมุนได้ เขายังศึกษาอุปกรณ์เครื่องจักรและนาฬิกา ความสนใจในแก้วคริสตัลและทรายทำให้เขาสามารถหลอมทรายเป็นแก้ว ทำให้เขาสร้างแก้วน้ำอันดาลุส นอกจากนี้ เขายังทดลองเกี่ยวกับเลนส์และคุณสมบัติของการขยาย รวมถึงการทดลองอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับแก้ว
ในปี 1976 คณะทำงานด้านการตั้งชื่อระบบดาวเคราะห์ของสหพันธ์ดาราศาสตร์สากลได้ตั้งชื่อหลุมอุกกาบาตบนดวงจันทร์ว่า “อิบนุ ฟิรนาส” เพื่อเป็นเกียรติแก่นักบินคนแรกของโลก
—
แปลและเรียบเรียงจาก http://www.forgottenislamichistory.com
